Artikels vaktijdschriften

Semester 2

“Luisteren moet je leren”: 5 fases van een slimme luisteropdracht

    Iedereen kent nog wel de gebruikelijke luistertesten, die net voor de examenperiode ineens verschijnen. Zowel voor ons als leerlingen als voor onze taalleerkrachten waren dit zaken die nog snel moesten worden ingepland en ook liefst zo snel mogelijk gedaan waren. Ook uit het artikel op Klasse blijkt dat ik niet de enige leerling moet zijn geweest die niet veel aan begrijpend luisteren heeft gedaan in de lessen.

     

    Uit het onderzoek dat in het artikel wordt beschreven, blijkt dat veel leerkrachten dachten dat luisteren een vaardigheid is die leerlingen sowieso wel oefenden tijdens de lessen. Begrijpend luisteren moet echter geoefend worden én ook goed begeleid worden. In het artikel wordt ook beschreven dat lees- en luistervaardigheid duidelijk met elkaar verbonden zijn en luistervaardigheid zelfs een indicatie is voor je leesvaardigheid.

    We moeten als leerkrachten ook minder focussen op de puur inhoudelijke vragen waar leerlingen moeten vertellen of ze iets al dan niet gehoord hebben in een fragment, maar ons daarnaast ook meer bezig houden met het kritisch en creatief nadenken over beluisterde zaken. Dit lijkt mij eigenlijk wel logisch. Als je met iemand over een onderwerp praat, ga je zelf ook geen samenvatting van de gehoorde zaken opstellen, maar ga je zelf nadenken over een antwoord of mening.

    Ook het belang van rijke teksten en het betrekken van de leefwereld van de leerlingen wordt nog eens benadrukt in het artikel. Zelf vind je het ook niet interessant om naar iemand te luisteren die vertelt over een onderwerp dat verzonnen is of compleet buiten je interesses ligt. Om luistervaardigheid te oefenen, kan een kleine aanpassing dus al veel helpen.

    In onze opleiding leren we al wel het belang van begrijpend luisteren en dat dit vaker dan eens per trimester aan bod moet komen. Dit betekent dat het goed voorbereid moet worden en dat er een structurele aanpak nodig is. Het is essentieel dat luisteropdrachten meer zijn dan een eenmalige oefening; ze moeten geïntegreerd worden in het curriculum en systematisch worden aangepakt.

    Een slimme luisteropdracht doorloopt vijf fases: voorbereiden, luisteren, verwerken, evalueren en uitbreiden. Door leerlingen goed voor te bereiden en hen te laten weten wat ze kunnen verwachten, wordt het doel van de luisteropdracht duidelijker. Tijdens het luisteren is het belangrijk om hen actief te betrekken en hen handvatten te geven om de informatie te verwerken. Na het luisteren moeten ze de kans krijgen om na te denken over wat ze gehoord hebben en dit kritisch te evalueren. Ten slotte kan het uitbreiden van de opdracht ervoor zorgen dat leerlingen de opgedane kennis in een bredere context kunnen plaatsen en toepassen.

    Door meer aandacht te besteden aan begrijpend luisteren en dit goed te begeleiden, kunnen we leerlingen beter voorbereiden op hun toekomst. Het is een vaardigheid die, net als lezen, schrijven en rekenen, van cruciaal belang is voor hun verdere ontwikkeling en succes.

     

    Beerens, N. (2024, 22 mei). “Luisteren moet je leren”: 5 fases van een slimme luisteropdracht. Klasse. https://www.klasse.be/715400/luisteren-moet-je-leren-5-fases-van-een-slimme-luisteropdracht/

    Zo wordt je diverse klas een krachtige taalleeromgeving

    Voor mijn tweede artikel uit een vaktijdschrift, heb ik gekozen voor een interview uit Klasse. In het artikel verteld Carolien Frijns over de aanpak van juf Femke en hoe zij er voor probeert te zorgen dat alle leerlingen een maximale kans krijgen om taal te leren tijdens haar lessen. “Mevrouw Frijns was 7 jaar onderzoeker aan het Centrum voor Taal en Onderwijs (KU Leuven) en promoveerde op onderzoek naar taalverwerving bij anderstalige kinderen. Nu is ze lerarenopleider en onderzoeker aan Arteveldehogeschool.” (Klasse)

     

    Juf Femke bouwt aan warme relaties in haar klas en creëert een sterk teamgevoel. Tegelijkertijd daagt ze haar leerlingen uit met betekenisvolle taaltaken en stimuleert ze sterke interactie. Deze combinatie zorgt voor grote taalleerkansen voor alle leerlingen. Het draait niet alleen om cognitieve aspecten, maar ook om affectieve en sociale factoren. Leerlingen hebben een “interactief instinct” om relaties aan te gaan met anderen, en taal is daarvoor een handig middel.

    Dit haalt juf Femke ook aan wanneer ze spreekt over het belang van feedback geven op de juiste momenten. Wanneer je feedback geeft meteen nadat een leerlingen een foutje maakt, haal je hun zelfvertrouwen deels onderuit. Wachten met het geven van tips of het woord/de zin juist herhalen, kan leerlingen meer motiveren om toch te blijven proberen én uit hun fouten te leren.

    Ons brein is sociaal ingesteld. We voelen ons goed als we relaties en verbindingen kunnen leggen. Denk aan de eerste coronalockdown: we wilden echt contact maken met anderen, maar dat was beperkt. Taal is als een vriendelijk virus; het werkt besmettelijk. Een leerling uit Gent vertelde dat hij na een kamp praat zoals de meeste kinderen daar. Als er veel West-Vlamingen zijn, past hij zich aan hun taal aan, ook al is hij zelf geen West-Vlaming. Misschien ken/ben jij iemand die dit soort taalzaken ook zeer snel overneemt. Ik bijvoorbeeld klink na een aantal uren te spenderen met vrienden uit Eindhoven, al redelijk Nederlands.

    Dit gebeurd dus ook tussen leerlingen onderling. Een ander voorbeeld hiervan, waar ik meteen aan moest denken, is jongerentaal. Jongeren leren nieuwe woorden en uitdrukking kennen door met elkaar in interactie te gaan. Woorden zoals ‘slay’ of ‘skeer’ bestonden een aantal jaren geleden bijvoorbeeld nog niet in onze taal. Het sociale aspect kan dus niet onderschat worden.

    Juf Femke laat zien dat het mogelijk is om in een diverse klas maximaal taal te stimuleren. Door warme relaties, betekenisvolle taaltaken en sterke interactie te combineren, creëert ze een krachtige taalleeromgeving. Hier leren alle leerlingen, ongeacht hun achtergrond, optimaal en met plezier. Ze haalt dus zeker zaken aan die we later in onze eigen klaspraktijk kunnen proberen toe te passen.

     

    Van Laere, M. (2024, 17 april). Zo wordt je diverse klas een krachtige taalleeromgeving. Klasse. https://www.klasse.be/251140/taal-leren-in-een-diverse-klas/

    Maak jouw eigen website met JouwWeb